Μια ανασκόπηση στα σημαντικότερα γεγονότα του ενεργειακού τομέα τη χρονιά που φεύγει
Με την είσοδο της γαλλικής Meridiam στο project της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου Great Sea Interconnector «κλείνει» το κεφάλαιο των ηλεκτρικών διασυνδέσεων για την φετινή χρονιά και παράλληλα το σίριαλ που συνεχιζόταν «παρασκηνιακά» σχετικά με την ωρίμανση του συγκεκριμένου έργου στη βάση εισόδου ή όχι της κυπριακής πλευράς στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου, πράγμα που συνεχίζει να παραμένει ανοικτό.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Οι περικοπές ΑΠΕ «χτυπάνε κόκκινο» και κάνουν επείγουσα την ανάγκη ορθολογικής αντιμετώπισης
02
O1
Με την θέσπιση του Μηχανισμού Αντιστάθμισης Περικοπών ΑΠΕ να βρίσκεται προ των πυλών ολοκληρώνονται οι διαβουλεύσεις ΥΠΕΝ και αγοράς σχετικά με την διαχείριση της περίσσειας «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας, με τα νούμερα του έτους να επιβεβαιώνουν ολοένα και περισσότερο ότι οι περικοπές συνιστούν μια νέα «κανονικότητα» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με προοπτική συνέχειας.
Ωριμάζει σταδιακά το success story των εγχώριων και διεθνών ηλεκτρικών διασυνδέσεων, ενισχύοντας την προοπτική εξαγωγών ρεύματος
Α
Μ
2 / 3
ENERGY REVIEW 2024
ποκωδικοποιώντας την γαλλική συμμετοχή, σχετικό ρεπορτάζ του energypress ξεχωρίζει μηνύματα σε τρία επίπεδα με το πρώτο να αφορά το γεωπολιτικό, το δεύτερο τους έτερους Κύπριους και τι θα επιλέξουν ως επόμενες κινήσεις υπό τα νέα πλέον δεδομένα και το τρίτο, την «επόμενη μέρα» του έργου στη βάση διεύρυνσης της μετοχικής σύνθεσης του φορέα υλοποίησης Great Sea Interconnector. Εν συνόλω, όπως έχει αποτυπωθεί τόσο με την διαμόρφωση του νέου δεκαετούς πλάνου ανάπτυξης του Διαχειριστή για την περίοδο 2025-2034 όσο και σε μια σειρά δημόσιες τοποθετήσεις στελεχών του, η υλοποίηση των εγχώριων και διεθνών διασυνδέσεων συνδέονται άρρηκτα με την αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας και την διασφάλιση ασφαλούς μεταφοράς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων της χώρας (δείτε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ).
ια τέτοια διαπίστωση εδράζεται πρώτα και κύρια στις αιτίες των περικοπών παρά σε άλλους παράγοντες. Σύμφωνα με τον καθηγητή και επικεφαλής της Ομάδας Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ), Σταύρο Παπαθανασίου που ανέλαβε την εκπόνηση 3 εισηγήσεων για την διαχείριση των περικοπών, σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των περικοπών οφείλονται στο ισοζύγιο παραγωγής – ζήτησης στην ημερήσια αγορά, ενώ ένα μεγάλο μέρος σχετίζεται με τις ανάγκες εξισορρόπησης του συστήματος, αλλά όχι στον δικτυακό κορεσμό. Τα «μεγέθη» Ως προς το «μέγεθος» του προβλήματος που αναδείχτηκε σε όλη την πορεία της χρονιάς που φεύγει, τα διαθέσιμα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Από 228 GWh συνολικές απορρίψεις «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής το 2023, φτάσαμε να καταγράφουμε ήδη στους τέσσερις πρώτους μήνες του έτους 314 GWh με την εντυπωσιακή ημερήσια «επίδοση» της Κυριακής, 28 Απριλίου, όπου οι απορρίψεις ξεπέρασαν τις 40 Γιγαβάτωρες, επιβεβαιώνοντας περίτρανα...
υγκεκριμένα, στο κείμενο τονίζεται ότι κατά την επόμενη δεκαετία οι ΑΠΕ θα αρχίσουν να ξεπερνούν το 75% ως ποσοστό συμμετοχής στην ηλεκτροπαραγωγή, φτάνοντας πάνω από 99% στο τέλος της περιόδου. Ωστόσο, οι μονάδες φυσικού αερίου (οι οποίες επηρεάζονται και από το αυξημένο κόστος ρύπων) θα συνεχίσουν να διατηρούν μετρήσιμο ποσοστό στο συνολικό μείγμα την δεκαετία αυτή. Ως εκ τούτου, όπως σημειώνεται στο κείμενο, είναι φανερή η ανάγκη αναθεώρησης του μοντέλου της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας...
ι έντονες διακυμάνσεις των χρεώσεων, παρά τις προσπάθειες των παρόχων να διατηρήσουν μια «πεπατημένη» στις τιμές τους σε μηνιαία βάση μέσα από τις εκπτώσεις στα «πράσινα» τιμολόγια με «πυξίδα» μια εύλογη τιμή περί τα 15 λεπτά η Κιλοβατώρα (δείτε ενδεικτικά εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ,εδώ και εδώ), κατέληξε να εμπεδώσει προοδευτικά μια διαφορετική προσέγγιση στον καταναλωτή που μόλις τώρα διαφαίνονται ορισμένα στοιχεία της και θα εκφραστούν πολύ περισσότερο με την νέα χρονιά. Στελέχη του κλάδου δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο τα συμβόλαια σταθερής τιμολόγησης να φτάσουν και το 1,5 εκατομμύριο μέσα στο 2025. Η υφιστάμενη κατά προσέγγιση εικόνα δείχνει ένα «μέγεθος» που ξεκίνησε από 140.000 – 150.000 στις αρχές του χρόνου και ξεπερνάει πλέον τα 700.000 συμβόλαια σταθερής τιμολόγησης.
Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις και οι ακριβές τιμές ρεύματος, ξαναφέρνουν στο τραπέζι την ανάγκη παρεμβάσεων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
Με την «στροφή» των καταναλωτών στα «μπλε» σταθερά τιμολόγια ολοκληρώνεται το πρώτο έτος ισχύος του νέου μοντέλου τιμολόγησης στη λιανική αγορά ρεύματος, (δείτε εδώ και εδώ) που εγκαινιάστηκε 12 μήνες πριν με την συντριπτική πλειοψηφία των οικιακών καταναλωτών να μεταπίπτουν στο «πράσινο» ειδικό τιμολόγιο που εισηγήθηκε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
04
O
Με σημείο εκκίνησης την μη αντανάκλαση της φθηνότερης «πράσινης» ενέργειας στις τελικές τιμές ενέργειας και υπό το βάρος των επαναλαμβανόμενων κατά διαστήματα κορυφώσεων της χονδρικής αγοράς ηλεκτρισμού και «αυτομάτως» της λιανικής ρεύματος, δόθηκε νέα ώθηση στη συζήτηση για την αποτελεσματικότητα και εγκυρότητα του υφιστάμενου μοντέλου ηλεκτρικής ενέργειας, πράγμα που πήρε και επίσημη πλέον διάσταση με την σχετικά αναφορά στο αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Σ
O3
Με πολύχρωμα τιμολόγια, ισχυρό παρεμβατισμό και ανίατες τις «παιδικές ασθένειες», η λιανική ρεύματος συνεχίζει να κάνει βήματα σημειωτόν
4 / 5
Την «ηγεμονία» της πράσινης ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της χώρας «σφραγίζει» το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα με ορίζοντα το 2050 και ενδιάμεσα «ορόσημα» το 2030 και το 2040. Το draft του νέου σχεδίου τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στα τέλη Αυγούστου 2024 για να ακολουθήσει η επίσημη παρουσίαση του Σχεδίου τον Οκτώβριο του 2024.
Ε
Αποθήκευση: Το μεγάλο στοίχημα δεν κερδήθηκε το 2024, αλλά μπήκαν οι βάσεις για αλματώδη ανάπτυξη από τη νέα χρονιά
Εθνικός «μπούσουλας» με το νέο ΕΣΕΚ: Ηγεμονία της πράσινης ενέργειας αλλά με ρεαλισμό, προσαρμογή και ευελιξία
O5
6 / 7
νδεικτικά αναφέρουμε ότι η ανώτατη τιμή της λειτουργικής ενίσχυσης του πρώτου διαγωνισμού ήταν ίση με 115.000€/MW ετησίως, ενώ η πλειοδοτούμενη ισχύ ήταν 400 MW με δυναμικότητα δύο (2) ωρών. Αποτέλεσμα, 44 πλειοδότες/έργα εκ των οποίων 12 έργα κατακυρώθηκαν, με μέση τιμή τα 49,75€ (ελάχιστη 33,95€ και μέγιστη τα 64,12 €) ανά MW ετησίως και 200.000€/MW κεφαλαιουχική ενίσχυση (CAPEX Grand). Η δεύτερη δημοπρασία των επόμενων 300MW πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2023, με 48 πλειοδότες, συνολικού ύψους αιτήσεων τα 1,5GW/3,1GWh αποθήκευσης, με 11 έργα (συνολικά 300MW/600MWh) τελικά να προκρίνονται προς ενίσχυση με μέσο τιμή λειτουργικής ενίσχυσης τα 47,68€ (ελάχιστη 44,10€ και μέγιστη τα 49,92€) ανά MW ετησίως και μειωμένη αυτή τη φόρα στα 100.000€/MW κεφαλαιουχική ενίσχυση
ύμφωνα με μελέτη που πραγματοποίησε η Mckinsey, τα αποτελέσματα της οποίας ενσωματώνονται στο κείμενο του ΕΣΕΚ, εκτιμάται ότι η υλοποίηση του σχεδίου θα επιφέρει μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας κατά 2,5% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση καθ’ όλη την διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης (2025-2050) ή διαφορετικά 6 δισεκατομμύρια ευρώ προστιθέμενη αξία ετησίως. Επιπρόσθετα, η υλοποίηση του ΕΣΕΚ θα δημιουργήσει 120 χιλιάδες θέσεις εργασίας σε ετήσια βάση, ήτοι το 5% σε σχέση με το σύνολο του εργατικού δυναμικού σήμερα. Χωρίς σοβαρές αλλαγές σε σχέση με το draft του καλοκαιριού, το νέο Εθνικό Σχέδιο προβλέπει επενδύσεις 95 δισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι το τέλος της δεκαετίας και ακόμη 340 δισεκατομμύρια ευρώ για την εικοσαετία 2031-2050 με το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων και στις δύο περιόδους να αφορά το κομμάτι της ζήτησης έναντι της παραγωγής ενέργειας.
06
Αν και η χρονιά ολοκληρώνεται χωρίς πρακτικά κανένα νέο διαγωνισμό για συστήματα αποθήκευσης standalone μπαταριών, εντούτοις, αναγνωρίζεται ως ένα ακόμη έτος «ορόσημο» για την αποθήκευση μετά τα «πεπραγμένα» του 2023 (δείτε εδώ και εδώ), καθώς ενισχύθηκε έτι περαιτέρω η θέση της αποθήκευσης στην «πράσινη» ατζέντα της χώρας με τον κλάδο να μετράει ήδη τα πρώτα βήματα (δείτε εδώ, εδώ, εδώ και εδώ) στην υλοποίηση έργων που προέκυψαν από τον πρώτο και τον δεύτερο διαγωνισμό.
Τα μεγάλα deals του 2024, σηματοδοτούν τη δυναμική αλλά και τη διεθνοποίηση του ενεργειακού τομέα της χώρας μας
ε αυτό το πλαίσιο, οι διαχειριστές των χωρών της Βαλκανικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης επιχειρούν ενέργειες για την δημιουργία εναλλακτικών οδεύσεων που μέχρι στιγμής, όπως αποτυπώθηκε από την υλοποίηση των δεσμευτικών φάσεων των markettest, αντιμετωπίζονται με σημαντικές επιφυλάξεις από την «ομήγυρη» της αγοράς, μη όντας διατεθειμένη να δεσμευτεί μακροχρόνια σε ένα περιβάλλον που βασικά χαρακτηριστικά αποτελούν η ρευστότητα και η αστάθεια. Λόγος γίνεται για το project του «Κάθετου Διαδρόμου», γνωστού και ως «Vertical Corridor» όπου η αξία του έγκειται στην δυνατότητα προώθησης αξιόλογων ποσοτήτων φυσικού αερίου προς την Βαλκανική μέχρι και την Ουκρανία, αξιοποιώντας την Ελλάδα ως «πύλη εισόδου» έναντι της παραδοσιακής όδευσης από Ρωσία προς την Δύση ή από Τουρκία προς Δυσμάς. Αν και η αποτυχία του market test επέφερε υποχρεωτικά μια ορισμένη αναδίπλωση στα σχέδια των Διαχειριστών, εντούτοις, οι προθέσεις παραμένουν ίδιες με μια σειρά διαχειριστές να προχωρούν στα αναγκαία έργα στα πλαίσια των δεκαετών προγραμμάτων ανάπτυξης του δικτύου τους (δείτε εδώ, εδώ και εδώ).
08
Η
φετινή λίστα περιλαμβάνει στην πρώτη θέση το mega-deal της Masdar με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και ακολούθως «κινήσεις» και ενέργειες από το σύνολο των μεγάλων «παικτών» της αγοράς σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο όπως ΔΕΗ,Metlen, MotorOil, Helleniq Energy. Το ιστορικό deal Η εξαγορά του 70% των μετοχών της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από τηνMasdar, ηγέτιδα δύναμη της καθαρής ενέργειας στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αποτιμήθηκε στα 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ με τιμή κτήσης τα 20 ευρώ ανά μετοχή και συνιστά τη μεγαλύτερη συναλλαγή στον τομέα της ενέργειας στην ιστορία του Χρηματιστηρίου Αθηνών και μία από τις μεγαλύτερες στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.Η εν λόγω επιχειρηματική κίνηση, όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση για την ολοκλήρωση της συμφωνίας, εντάσσεται στο συνολικότερο σχεδιασμό της αραβικής εταιρείας για την ενίσχυση του χαρτοφυλακίου της σε όλη την Ευρώπη με στόχο να φτάσει παγκοσμίως τα 10GWέως το 2030.
Την αυξημένη βαρύτητα στην ελληνική οικονομία καθώς και το σημαντικά μεγαλύτερο βεληνεκές εντός και εκτός των συνόρων επιβεβαίωσε ο ελληνικός κλάδος της ενέργειας, συγκεντρώνοντας στον «απολογισμό» του έτους αξιοσημείωτα deals που, εκτός των άλλων, υποδηλώνουν αξιόλογες προοπτικές ανάπτυξης με νέα deals το επόμενο διάστημα.
Με τις ανησυχίες περί ενεργειακής ασφάλειας ενόψει της εξαγγελλόμενης διακοπής του ρωσικού αερίου δια μέσου της Ουκρανίας με την «αυγή» του νέου έτους, «κλείνει» το 2024 με την Ευρώπη να αναζητά λύση και διέξοδο, έχοντας «νωπές» τις μνήμες από την εκτόξευση του TTF στα 200 και 300 ευρώ ανά θερμική μεγαβατώρα.
O7
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις κάνουν τον «Κάθετο Διάδρομο» φυσικού αερίου να ανεβάζει ταχύτητα, παρά την επιφυλακτικότητα της αγοράς
πως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση της εταιρείας ανάπτυξης του έργου, «πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα ενεργειακά έργα σε Ευρωπαϊκό, Περιφερειακό, Εθνικό και τοπικό επίπεδο, που σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε, ανήκει και θα λειτουργείται από την Gastrade. Υπενθυμίζεται ότι μέτοχοι του FSRU είναι η εταιρεία Gastrade με 20% και ακολουθούν με ανάλογο ποσοστό η Ελμίνα Κοπελούζου, η Gaslog, η ΔΕΠΑ Εμπορίας, ο ΔΕΣΦΑ και η Bulgartransgaz (Διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς του δικτύου φυσικού αερίου της Βουλγαρίας). Η δυναμικότητα της υποδομής έχει καλυφθεί σχεδόν σε ποσοστό 100% με σημαντικό «ορόσημο» να αποτελεί η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στην Gastrade και την LNG Venture Global. Σύμφωνα με την πενταετούς διάρκειας συμφωνία, η αμερικανική εταιρεία δεσμεύεται να φέρνει στο FSRU 1 εκατομμύριο μετρικούς τόνους LNG ετησίως με σκοπό την προώθηση των ποσοτήτων στις αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
ημειώνεται ότι η «είδηση» για την οριστική κατάργηση του net-metering πυροδότησε ένα «καταιγισμό» αιτήσεων από τους καταναλωτές προκειμένου να προλάβουν να επωφεληθούν από το σχήμα του ενεργειακού συμψηφισμού, αναγνωρίζοντας ότι είναι πιο συμφέρον από το net-billing αλλά και γιατί δεν γνώριζαν τι θα προκύψει την «επόμενη μέρα», καθώς, όπως αποδείχθηκε εκ του αποτελέσματος, μεσολάβησαν μήνες για την αποκατάσταση της «τάξης» στην αγορά της αυτοκατανάλωσης. Μέσω του νέου σχήματος, οι καταναλωτές της χώρας, με εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε όλα τα επίπεδα τάσης του ηλεκτρικού συστήματος, έχουν την δυνατότητα να συμψηφίζουν ταυτοχρονισμένα τις ποσότητες που καταναλώνουν στις εγκαταστάσεις τους με τις ποσότητες που παράγει ένας ή περισσότεροι σταθμοί Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και να λαμβάνουν αποζημίωση για την πλεονάζουσα ενέργεια, σύμφωνα με τις τιμές της αγοράς.
Με την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του νέου Τερματικού Σταθμού LNG Αλεξανδρούπολης την 1η Οκτωβρίου τέθηκε προς υλοποίηση το mega project εναλλαγής των οδεύσεων φυσικού αερίου προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη που συμπληρώνεται από άλλα σχέδια, μεταξύ των οποίων, ο «Κάθετος Διάδρομος» και όχι μόνο.
10
Η νέα «πύλη» εισόδου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη ανοίγει το δρόμο για έναν άλλο ρόλο της χώρας στην ενεργειακή σκακιέρα
Αυτοπαραγωγή: Το πέρασμα από το Net Metering στο Net billing αναζωογονεί την αγορά φωτοβολταϊκών με νέες προσδοκίες
10 / 11
O9
Ό
Με την υπογραφή της Υπουργικής Απόφασης για την Αυτοκατανάλωση ενέργειας «σφραγίστηκε» η μετάβαση από το net-metering στο νέο σχήμα αυτοκατανάλωσης net-billing, δίνοντας τέλος – τουλάχιστον θεσμικά και νομοθετικά – σε μια περίοδο αβεβαιότητας στην αγορά που αφορούσε στο διάστημα από την κατάργηση του ενεργειακού συμψηφισμού (15 Μαΐου 2024) έως την θέσπιση του ενεργειακού ταυτοχρονισμού και την διαμόρφωση του νέου καθεστώτος (δείτε εδώ).