Whitepaper Exopulse Mollii Suit
1
Exopulse Mollii Suit kan het verschil maken in de levens van mensen met een neurologische aandoening Sinds 2023 hebben we bij Livit Ottobock Care een nieuwe behandeloptie om de levenskwaliteit van mensen met een neurologische aandoening en chronische pijn te verbeteren. Dit is bereikt met de introductie van Exopulse Mollii Suit, het eerste het neurostimulatiepak ter wereld. Met trots kunnen we zeggen dat we meer dan 350 proefpassingen hebben uitgevoerd, veelal met een positief resultaat. Veel van deze cliënten hebben het pak inmiddels aangeschaft en genieten dagelijks van meer bewegingsvrijheid. Het pak kan voor verschillende indicaties zorgen voor vermindering van de symptomen. Vooral cliënten met Multiple Sclerose (MS) ervaren de voordelen van Exopulse Mollii Suit. Ook mensen met chronische neurologische aandoeningen, zoals Cerebrale Parese (CP), Cerebrovasculair Accident (CVA) en (incomplete) dwarslaesie hebben baat bij het neurostimulatiepak. De nieuwste groep die de positieve effecten van Exopulse Mollii Suit ervaart, zijn mensen met chronische onverklaarbare pijn. Door gerichte stimulatie van de spieren, helpt het pak om spierspanning te reguleren en pijn te verlichten. Dit betekent niet alleen meer bewegingsvrijheid, maar ook een verbeterde kwaliteit van leven voor onze cliënten. In deze whitepaper geven we toelichting op het werkingsmechanisme en het gebruik van Exopulse Mollii Suit.
Exopulse Molli Suit Exopulse Mollii Suit is het eerste neuromodulatiepak ter wereld. Het is een persoonlijk, ondersteunend medisch hulpmiddel dat wordt gebruikt voor het verlichten van de symptomen van neurologische aandoeningen zoals cerebrale parese, multiple sclerose, CVA of letsel aan het ruggenmerg. Ook chronische onverklaarbare pijn is een indicatie voor de inzet van Exopulse Mollii Suit.
Chronische, neurologische aandoeningen: spasticiteit & pijn Exopulse Mollii Suit is ontwikkeld om spasticiteit te verminderen bij mensen met neurologische aandoeningen. Spasticiteit is een veelvoorkomend gevolg van beschadiging aan het centrale zenuwstelsel. Hierdoor kunnen motorische functies van een patiënt en het vermogen om de dagelijkse activiteiten uit te voeren, ernstig worden belemmerd. De prevalentie van spasticiteit is afhankelijk van de oorzaak en verschilt per ziektebeeld. Wereldwijd leven ongeveer 12 miljoen mensen met spasticiteit.1 Spasticiteit is een verstoorde sensomotorische controle, voortkomend uit een laesie van de bovenste motorneuronen, die zich uiten als intermitterende of aanhoudende onwillekeurige spieractivatie.2 Dit is een verhoogde spierspanning als gevolg van langdurige spiercontractie. Het is een symptoom dat gepaard gaat met schade aan de hersenen, ruggenmerg of de motorische zenuwen. Spasticiteit is een gevolg van neurologische aandoeningen, zoals; Cerebrale Parese (CP), Multiple Sclerose (MS), Cerebraal Vasculair Accident (CVA) of traumatisch hersen- of ruggenmergletsel. Patiënten die lijden aan spasticiteit, kunnen hiervan in elk deel van het lichaam last hebben. Spasticiteit komt het meest tot uiting in de beenspieren. De symptomen kunnen van persoon tot persoon verschillend zijn en het gevolg hiervan is pijn aan het lichaam, abnormale motorieken of invaliderende effecten. Tot op heden is er een gebrek aan effectieve behandelingen, die patiënten zelfstandig uit kunnen voeren, zonder hulp van therapeuten.3 De huidige behandelingen van spasticiteit bestaan voornamelijk uit fysiotherapie en training. Soms wordt dit gecombineerd met medicatie zoals orale middelen, intrathecale behandelingen, intramusculaire injecties of perifere zenuwblokkades.4 Elektrische stimulatie, bekend als
Figuur 1.
2
therapeutische elektrische stimulatie (TES) of transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS), wordt ook gebruikt om spasticiteit of pijn te verminderen. Ervaringsdeskundige geven aan dat TENS in de praktijk of thuis moeilijk te gebruiken is, vanwege problemen met het correct plaatsen van de elektroden. Daarbij is de stimulatie met TENS lokaal, waardoor het effect gering is. Er wordt geen verbetering ervaren van balans en stabiliteit of een gevoel van algehele verlichting van verkrampte spieren en/of pijn in het hele lichaam. Neuromodulatie Exopulse Mollii Suit is het eerste neuromodulatiepak dat werkt door middel van elektrische neurostimulatie. Neuromodulatie is een technologie waarbij zenuwen gestimuleerd worden, met als doel het centrale zenuwstelsel te beïnvloeden. Het mechanisme dat gebruikt wordt om te begrijpen en uit te leggen hoe spasticiteit kan worden verminderd met elektrische stimulatie, wordt reciproke inhibitie genoemd. Antagonistische stimulatie heeft het potentieel om spastische spieren te ontspannen. Reciproke inhibitie Bij mensen met neurologische aandoeningen en spasticiteit werken de antagonistische paren niet altijd in harmonie en is de reflex hyperactief. Als we bijvoorbeeld de spier aan de ventrale zijde van het bovenbeen -de quadriceps- stimuleren, wordt er automatisch een afferent signaal gegenereerd en naar het ruggenmerg gestuurd. Hier wordt het signaal verdeeld in twee uitgaande signalen: een ervan bereidt de quadriceps voor op samentrekking, terwijl de ander een signaal geeft aan de spieren aan de dorsale zijde van het bovenbeen -de hamstrings-, om te ontspannen (fig.1). De neuromusculaire reflex die onze spieren normaal gesproken synchroon laat werken aan de tegenovergestelde zijden van het gewricht, noemen we 'reciproke inhibitie'. Reciproke inhibitie zorgt voor een toename van de neurale aandrijving van een spier of spiergroep, die de neurale activiteit van de functionele antagonisten vermindert. Dit speelt een belangrijke rol bij het verbeteren van de efficiëntie van het menselijke bewegingssysteem en bij het creëren van een optimaal artrokinematica. Exopulse Mollii Suit activeert door middel van neurostimulatie de reciproke inhibitie. Chronisch onverklaarbare pijn Naast spasticiteit blijkt Exopulse Mollii Suit ook effect te hebben bij mensen met chronische onverklaarbare pijn. Chronische pijn is een aandoening van het centrale zenuwstelsel. Het wordt gedefinieerd als ‘pijn zonder duidelijke biologische waarde, die langer aanhoudt dan de normale hersteltijd van het weefsel’. Een andere omschrijving is 'pijn die aanhoudt tot voorbij het punt waarop genezing naar verwachting voltooid zal zijn' (meestal 3-6 maanden). Of als pijn die optreedt in ziekteprocessen, waarbij genezing niet plaatsvindt. De pijn kan continu of intermitterend zijn. Chronische pijn kan worden ervaren door mensen die geen aangetoonde weefselschade hebben of een biologische reden voor pijn.5 De gevolgen van pijn in het dagelijks leven kunnen invloed hebben op het lichaam, geest en sociaal-maatschappelijke aspecten.6 Elektrostimulatie Er is aangetoond dat electrostimulatie effect kan hebben op chronische onverklaarbare pijn. We beschrijven verschillende scenario’s om het lichaamsmechanisme te begrijpen dat op elektrische stimulatie reageert.7 1. Transcutane elektrische zenuwstimulatie zorgt voor activering van opioïdereceptoren in het centrale zenuwstelsel.8 Elektrische stimulatie is een veelgebruikte niet-farmacologische en niet-invasieve behandeling voor pijn. Hoewel verschillende klinische onderzoeken de effectiviteit van elektrische stimulatie bij pijn aantonen, bestaat er nog steeds veel controverse over welke aandoeningen met elektrische stimulatie moeten worden behandeld en welke adequate parameters moeten worden gehanteerd. 2. Serotonineniveaus in het ruggenmerg nemen toe door elektrische stimulatie. Serotonine is een neurotransmitter die doorgaans geassocieerd wordt met stemmingsregulatie. Het lijkt erop dat serotonine op centraal niveau ook betrokken kan zijn bij pijnregulatie.9 Naast opioïden speelt serotonine een rol bij het ongevoelig worden voor pijn, de analgesie, die door elektrische stimulatie wordt veroorzaakt. Met name in het ruggenmerg is er een verhoogde afgifte van serotonine, waardoor analgesie ontstaat.10 3. Het langetermijneffect van dagelijks somasensorische stimulatie met ES op de reorganisatie van de motorcortex. Exopulse Mollii Suit werkt op basis van multi-side perifere elektrostimulatie (MSPES). Deze techniek kan de corticale motorische representatie van skeletspieren aanzienlijk vergroten.11 Waarnemingen en metingen laten zien dat door elektrische stimulatie veroorzaakte veranderingen in de motorische gebieden van de hersenen (of gevoeligheid voor aanraking), verder gaan dan alleen het gestimuleerde gebied. Dit duidt op de verspreiding van activatie van gestimuleerde naar niet-geïnduceerde gestimuleerde delen van het somato-sensorische netwerk. Dit mechanisme benadrukt het potentieel van somato-sensorische stimulatie om te dienen als een nuttige aanvullende therapie in neurorevalidatie. Onderzoek heeft ook aangetoond dat elektrische stimulatie de motorische gebieden van de hersenen vergroot. Dit heeft niet alleen invloed op de gestimuleerde spier, maar ook op andere delen van het lichaam.12 Deze bevindingen geven inzicht in het mechanisme waarmee analgesie wordt beïnvloed. Echter is het noodzakelijk om genuanceerd te zijn bij het concluderen over mogelijke effecten op het centrale zenuwstelsel, omdat veel vragen nog steeds onbeantwoord blijven. Toch zijn deze resultaten, waarbij elektrische stimulatie invloed heeft op chronische pijn, van groot belang. Inzetbaarheid en indicaties Exopulse Mollii Suit kan bij elke leeftijd worden ingezet. Er zijn pakken verkrijgbaar voor kinderen vanaf 104 cm en voor volwassenen. Het advies is om het pak 60 minuten te dragen, om de dag bij spasticiteit en iedere dag bij chronische pijn. Het effect houdt gemiddeld 48 uur aan bij spasticiteit en 24 uur bij chronische onverklaarbare pijn. De indicaties waarbij Exopulse Mollii Suit wordt ingezet, zijn onder andere MS, CP, CVA en ruggenmergletsel. Voor andere neurologische aandoeningen met vergelijkbare symptomen zoals spasticiteit, kan het ook worden ingezet. Daarnaast wordt het pak ook ingezet voor mensen met chronisch onverklaarbare pijn. Exopulse Mollii Suit mag in onderstaande omstandigheden alleen gebruikt worden na consultatie van een arts: Aandoeningen aan hart en bloedvaten Maligniteit (kanker) Infectieziekten Koorts Epilepsie Huidziekten, uitslag of andere huidproblemen Samen met een ander medisch hulpmiddel of medicamenteuze behandelingen Indien het pak ingezet wordt in combinatie met bovenstaande situaties, kan de gebruiker blootgesteld worden aan een onnodig risico. Om die reden is het advies om een arts te consulteren. Contra-indicaties Bij bepaalde omstandigheden mag Exopulse Mollii Suit niet gebruikt worden. Bijvoorbeeld als bij de gebruiker elektronische medische hulpmiddelen geïmplanteerd zijn, die door magneten gestoord kunnen worden. Daarnaast mag het hulpmiddel niet gebruikt worden in combinatie met elektronische levensondersteunende apparaten, hoogfrequente operatie-apparatuur of in combinatie met Electrocardiogram-apparatuur. Het gevaar bestaat dat Exopulse Mollii Suit de werking van de andere apparaten stoort. Praktische informatie Tot op heden wordt Exopulse Mollii Suit niet vergoed door de zorgverzekeraar. Wij bieden graag iedereen de mogelijkheid om Exopulse Mollii Suit uit te proberen. Cliënten kunnen ervoor kiezen om een proefpassing te doen, om te ervaren of het lichaam reageert op de neurostimulatie. Deze proefpassing duurt twee-en-een-half uur en is kosteloos. Tijdens deze afspraak wordt uitgelegd wat de werking is van Exopulse Mollii Suit en wordt er gekeken welke maat het meest geschikt is voor de cliënt. Daarna volgt de anamnese, wordt de zorgvraag geformuleerd en worden de verwachtingen en doelstellingen besproken. Het managen van de verwachtingen is essentieel, omdat de kans bestaat dat het lichaam niet reageert op Exopulse Mollii Suit. Vervolgens wordt een functieonderzoek gedaan, waarbij de spasticiteit getest wordt en worden er passieve, actieve en functionele lichaamstesten gedaan. De actieve en functionele testen worden opgenomen met een videocamera, mits de cliënt hiermee instemt. Op deze wijze kan achteraf geanalyseerd worden of er verschillen zijn bij het uitvoeren van de testen, voor en na de stimulatie. Na het uitvoeren van de testen wordt de Control Unit van Exopulse Mollii Suit ingesteld door de Orthopedisch Adviseur. De waardes worden bepaald aan de hand van de aandoening, leeftijd en de uitkomsten van het functieonderzoek. Deze instellingen zijn dus persoonsgebonden. In het pak zitten 58 elektrodes, die gericht zijn op 40 bewegingen in het lichaam. Deze kunnen onafhankelijk van elkaar worden ingesteld, met een verschillende waarde. De cliënt krijgt vervolgens 60 minuten stimulatie van Exopulse Mollii Suit. Direct na de stimulatie worden alle testen van het functieonderzoek opnieuw uitgevoerd. Hierbij wordt gekeken of de testen makkelijker uitgevoerd kunnen worden door de cliënt. Het meest belangrijke onderdeel is het uitvragen of de cliënt een verschil ervaart in het lichaam, voor en na de stimulatie. Tot slot wordt de proefpassing geëvalueerd en wordt een telefonische controleafspraak ingepland. Bij de telefonische controle wordt uitgevraagd of er in de 48 uur na de stimulatie, effecten zijn ervaren. Wanneer de cliënt Exopulse Mollii Suit voor een langere tijd wil gebruiken, wordt door Livit Ottobock Care een huurperiode aangeboden. Hiermee kan de cliënt testen of het gebruik past in het dagelijks leven en of de effecten van Exopulse Mollii Suit van meerwaarde zijn op de kwaliteit van leven. Na de huurperiode wordt wederom een evaluatiemoment ingepland met de Orthopedisch Adviseur. De cliënt kan de keuze maken om Exopulse Mollii Suit definitief aan te schaffen. Meer informatie & proefpassingen? Kijk voor meer informatie en het aanvragen van een proefpassing op livit.nl/mollii-suit Literatuur Institute For Brain Protection Sciences. Pandyan AD, Gregoric M, Barnes MP, Wood D, Wijck FV, Burridge J, et al.Spasticity: Clinical perceptions, neurological realities, and meaningful measurement. Ertzgaard. Evaluation of a self-administered transcutaneous electrical stimulation concept for the treatment of spasticity. European Journal of Physical Rehabilitation Medicine: 2018. Bakheit AM. The pharmacological management of post-stroke muscle spasticity.2012. Srinivasa N Raja,Daniel B Carr,Milton Cohen,Nanna B Finnerup,Herta Flor,Stephen Gibson,Francis J Keefe,Jeffrey S Mogil,Matthias Ringkamp,Kathleen A Sluka,Xue-Jun Song,Bonnie Stevens,Mark D Sullivan,Perri R Tutelman,Takahiro Ushida,Kyle Vader.The revised International Association for the Study of Pain definition of pain: concepts, challenges, and compromises.2020. St Antonius (Chronishe pijn). Sandell, J., Davies M. How multi-site, peripheral, non-invasive electrical stimulation (MSPES) impact three major mechanisms in the Central Nervous System.2023. Sluka, K. A. (2007). Mechanisms and management of pain for the physical therapist.Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins Health. Radhakrishnan, R., Sluka, K. A., & Dougherty, P. M. (2003). Elevated 5-hydroxytryptamine in the spinal cord during low, but not high, frequency transcutaneous electrical nerve stimulation in rats.Neuroscience Letters, 353(2), 167-170. Serotonineniveaus in het ruggenmerg nemen toe met ES. Sluka, K. A. (2008). Electrical stimulation-induced analgesia: mechanisms and clinical applications.Physical Therapy, 88(7), 857-871. Meesen, R. L. J., Cuypers, K., Rothwell, J. C., Swinnen, S. P., & Levin, O. (2010). The effect of long-term TENS on persistent neuroplastic changes in the human cerebral cortex. Human Brain Mapping, 31(4), 26-33. doi: 10.1002/hbm.20854 Ridding, M. C., McKay, D. R., Thompson, P. D., & Miles, T. S. (2001). Changes in corticomotor representations induced by prolonged peripheral nerve stimulation in humans. Clinical Neurophysiology, 112(8), 1461-1469. doi: 10.1016/s1388-2457(01)00581-6.
Figuur ter illustratie van reciproke inhibitie
4
Voordelen van Exopulse Molli Suit Vermindering van spasticiteit Verbetering van balans & stabiliteit Verbetering van grove motoriek Verbetering van fijne motoriek Verhoogd dagelijks energieniveau Vermindering van chronisch onverklaarbare pijn
5
"Leef je mooiste leven dat er is, namelijk jouw leven."
Meer informatie Voor meer informatie over Exopulse Mollii Suit kunt u contact opnemen met een van onze experts: Jelmer Hofland via jhofland@livit.nl en Sabine Kühne via skuhne@livit.nl Auteurs Jelmer Hofland (Operationeel Manager Pro- en Orthesen) en Sabine Kühne (Orthopedisch Adviseur & trainer Exopulse Mollii Suit) Juli 2024