naar aanleiding van publicatie in Het Parool | 18 oktober 2025
Opinie
Whitepaper: De mentale crisis onder jongeren is net zo urgent als de woon- en klimaatcrisis
2
Auteur: Hedda van 't Land Directeur Behandelzaken Kind & Jeugd Mental Care Group
1. De blinde vlek in de verkiezingsprogramma’s Waar blijft de aandacht voor de mentale gezondheid van jongeren? De verkiezingen naderen, en opnieuw buitelen partijen over elkaar heen met plannen voor wonen en klimaat. Maar wie de verkiezingsprogramma’s leest, ziet één grote blinde vlek: de mentale gezondheidscrisis van jongeren. Dat terwijl Nederland jaarlijks ruim 6 miljard euro uitgeeft aan geestelijke gezondheidszorg (bron 1) – 8,6 procent van het totale zorgbudget. Het fundament van een veerkrachtige samenleving staat op het spel. Een generatie die het vertrouwen verliest Jongeren verliezen vertrouwen, energie en perspectief. Dat is niet alleen een zorgprobleem, maar een maatschappelijk alarmsignaal. Toch blijft de politieke aandacht hiervoor in de verkiezingsprogramma’s versnipperd of ontbreekt zelfs volledig. Ambities richten zich vooral op processen zoals kortere wachtlijsten in de zorg, betere triage en efficiëntere doorstroming. Zo schrijft de VVD: “We zorgen ervoor dat de wachtlijsten in de ggz afnemen. Hiervoor blijven we inzetten op meer inzicht in de zorgvraag en dat mensen die het meest nodig hebben, het eerst worden geholpen.” Een nobel streven – maar het blijft procesmatig beleid binnen één domein. 2. De mentale crisis vraagt om domeinoverstijgend beleid Niet alleen de zorg, maar ook onderwijs, wonen en klimaat spelen een rol Juist samenwerking over de grenzen van ministeries heen is hard nodig om de mentale gezondheidscrisis onder jongeren écht aan te pakken. Denk aan: Onderwijs dat ruimte biedt om te leren zonder prestatiedruk; Woonbeleid dat perspectief geeft op zelfstandigheid; Klimaatbeleid dat hoop voedt in plaats van angst; En een digitale wereld die rustmomenten mogelijk maakt in plaats van overprikkeling. Wie de mentale gezondheidscrisis onder jongeren écht wil aanpakken, moet dus niet in de zorg beginnen, maar juist daarbuiten. 3. De cijfers liegen niet De mentale gezondheid van jongeren verslechtert al jaren Dat de mentale crisis onder jongeren in verkiezingsprogramma’s hooguit zijdelings aan bod komt, is opmerkelijk. De cijfers laten zien dat het probleem maatschappelijk breed en diep is. Volgens de Gezondheidsenquête/CBS (2024) ervoer liefst 52 procent van de jongvolwassenen (16–25 jaar) in de afgelopen vier weken angst- of depressiegevoelens (bron 2). Ook uit het recente rapport IBO Mentale Gezondheid en GGZ blijkt dat jongvolwassenen veel vaker gebruik maken van geestelijke gezondheidszorg dan ouderen. Het gebruik onder 18- tot 29-jarigen nam zelfs fors toe, terwijl dat bij andere leeftijdsgroepen juist daalde (bron 3). Prestatiedruk, individualisme en voortdurende versnelling eisen hun tol De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) waarschuwde onlangs in haar advies Op de rem – voorbij de hypernerveuze samenleving dat Nederland is verstrikt geraakt in een cultuur van voortdurende prestatiedruk, versnelling en doorgeschoten individualisme (bron 4,9,10). Die “hypernerveuze samenleving” heeft volgens de RVS ernstige gevolgen voor de mentale volksgezondheid. Daarbovenop komen zorgen over klimaat en wonen, die de druk op jongeren verder vergroten. Driekwart van hen vreest voor de toekomst van de planeet, blijkt uit een internationale studie van de Universiteit van Bath (2021), en bijna de helft zegt dat die zorgen hun dagelijks leven negatief beïnvloeden (bron 5). Ook de woningnood voedt gevoelens van machteloosheid: jongeren blijven noodgedwongen langer thuis wonen – gemiddeld tot hun 24e levensjaar (bron 6). Dat belemmert hun ontwikkeling en tast hun gevoel van zelfstandigheid aan. En in de digitale wereld, waar jongeren dagelijks uren doorbrengen, zoeken ze ontspanning maar vinden ze vooral onrust (bron 7). 4. De GGZ als noodverband van een ontregelde samenleving Wie dagelijks met jongeren werkt, zoals wij bij GGZ-instelling Mentaal Beter, ziet de verhalen achter de cijfers. Steeds meer jongeren kampen met concentratieproblemen en melden zich bij ons met de vraag of ze ADHD hebben. Maar onderzoek laat zien dat velen van hen die diagnose helemaal niet hebben. De GGZ lijkt zo steeds vaker het noodverband van een samenleving die uit balans is geraakt. Een rode graadmeter voor de samenleving Gezamenlijk schetsen deze cijfers een helder beeld: de mentale gezondheid van jongeren is veel meer dan een individueel zorgvraagstuk. Ze is een graadmeter van hoe onze samenleving als geheel functioneert – en die graadmeter slaat al lange tijd rood uit. 5. Tijd voor structureel beleid dat hoop herstelt Jongeren verdienen meer dan kortere wachtlijsten Het is daarom hoog tijd voor structureel beleid op meerdere domeinen dat jongeren weer hoop geeft. Beleid dat niet alleen gaat over het verkorten van wachtlijsten, maar over het herstellen van balans in het leven van een generatie die opgroeit onder constante druk. Zoals wij eerder schreven in Trouw: wie jongeren écht vooruit wil helpen, moet breder kijken. Mentaal gezond leven in het digitale tijdperk vraagt om een gezamenlijke, integrale aanpak op meerdere beleidsniveaus (bron 8). De morele opdracht van een generatie In het nieuwe regeerakkoord zou daarom elk beleidsdomein moeten benoemen hoe het bijdraagt aan het herstel van de mentale gezondheid van jongeren. Als iemand in dit opzicht het verschil kan maken, dan zijn het de jongeren zelf. De jongerenafdelingen van politieke partijen zouden in opstand moeten komen tegen programma’s die de mentale gezondheidscrisis van hun generatie niet centraal stellen. Het is hun morele opdracht om binnen hun partij te eisen dat deze crisis net zo centraal komt te staan als de woon- en klimaatcrisis. Want juist hun generatie zal de kracht moeten vinden om de grote vraagstukken van deze tijd aan te pakken. En misschien geldt wel: als we de mentale gezondheidscrisis onder jongeren weten op te lossen, herstellen we tegelijk de hypernerveuze samenleving zelf. Bronnen: Vektis: Factsheet GGZ RIVM: Angst- of depressiegevoelens | RIVM IBO Mentale Gezondheid en GGZ: Het kwantitatief in kaart brengen van de GGZ in Nederland: PowerPoint-presentatie Raad voor Volksgezondheid & Samenleving: Op de rem - voorbij de hypernerveuze samenleving | Raad voor Volksgezondheid en Samenleving Climate anxiety in children and young people and their beliefs about government responses to climate change: a global survey - PubMed NJI: Jongeren wonen langer thuis | Nederlands Jeugdinstituut AD: Groeiende zorgen om gebruik sociale media tieners: ‘Moet weer normaal worden om niet bereikbaar te zijn’ | Binnenland | AD.nl Trouw: Opinie: Na schooltijd wordt de gemiste schermtijd snel ingehaald | Trouw Trimbos: Mentale gezondheid van studenten - Trimbos-instituut AD: Prestatiesamenleving raakt ons allemaal: 'We denken dat het normaal is om altijd op 130 procent te presteren' | Gezond | AD.nl Juridische disclaimer Het materiaal in dit document is gemaakt met het doel informatie te verstrekken en is uitsluitend ter illustratie bedoeld. Het is niet bedoeld als juridisch bindend. Mental CareGroup aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid, hetzij contractueel, uit onrechtmatige daad of anderszins, voor enig verlies of schade die direct of indirect voortvloeit uit het gebruik of het vertrouwen op de inhoud van dit document. De inhoud van dit rapport weerspiegelt onze mening. Auteursrechten en toestemming. Het materiaal in dit werk is auteursrechtelijk beschermd. Behoudens eerlijk gebruik voor journalistieke of wetenschappelijke doeleinden, mag geen enkel deel van dit document worden herdrukt of gereproduceerd in welke vorm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Mental Care Group. Bij gebruik voor journalistieke of wetenschappelijke doeleinden moet Mental Care Group als referentie worden vermeld. Mental Care Group moedigt de verspreiding van haar werk aan en zal normaal gesproken snel toestemming verlenen.
Introductie
Opiniestuk Het Parool
3
8
5
10
mentalcaregroup.nl/contact
Onze visie Het is onze visie om de beste en meest toonaangevende zorgverlener in mentale gezondheid te zijn, die doelgerichte versterking, preventie en behandelingen biedt in de verschillende fases van het leven. Ons netwerk van praktijken Een landelijk netwerk van meer dan 2.000 professionals op meer dan 150 locaties in Nederland. Wij behandelen jaarlijks ruim 80.000 cliënten, waarvan 55% volwassenen en 45% kinderen. Sinds de oprichting, richten wij ons op de meest voorkomende psychische aandoeningen en zijn actief op het gebied van leerproblematiek. Mental Care Group HSK, Vitalmindz, Mentaal Beter, Opdidakt, AlleskITs en Siggie zijn allemaal onderdeel van Mental Care Group. Met meer dan 2000 medewerkers door het land zetten wij ons iedere dag in om de beste zorg te bieden aan onze cliënten, van jong tot oud en van Groningen tot Maastricht. Het is ons doel om mensen te helpen met het aanpakken van mentale uitdagingen. Wij leren van en met elkaar, versterken elkaar waar mogelijk en maken het verschil waar nodig. Samen staan wij sterk voor een mentaal gezond, vitaal en veerkrachtig Nederland.
Mental Care Group Dat zijn wij!
www.mentalcaregroup.nl
Contact
